คงเป็นคำถามคาใจที่หลายคนสงสัย เช่นกัน ว่าถ้าหากเราดูแลสุขภาพร่างกายอย่างดีแล้ว แถมมีการตรวจสุขภาพเป็นประจำทุกปีอีกด้วย แต่ทำไมมารู้อีกที เมื่อเป็นมะเร็งระยะสุดท้าย

วันนี้ เราเลยอีกหนึ่งกระทู้ที่คาดว่าจะเป็นคุณหมอมาให้ชมกัน คะ…

คำถามหนึ่งที่เจอบ่อยเมื่อผู้ป่วยโรคมะเร็งมาเจอผมคือ ทำไมนะ ตรวจสุขภาพประจำปีทุกปี แต่พอมาเป็นมะเร็งก็เจอในระยะสุดท้ายเลย

คำถามนี้สะท้อนปัญหาอะไรหลายๆอย่างได้เป็นอย่างดีเช่น คนส่วนใหญ่ไม่รู้ว่าการตรวจสุขภาพประจำปีนั้นทำไปทำไม เพื่ออะไร คนส่วนใหญ่ไม่รู้ว่าการตรวจต่างๆมีข้อจำกัดอย่างไร

เพื่อให้ง่ายที่สุดลองมาดูรูปจริงกันดีกว่าครับ รูปข้างล่างคือภาพเอกซเรย์ปอดของผู้ป่วยคนหนึ่งซึ่งแน่นอนว่ามันผิดปกติ แต่ผิดปกติอย่างไรพอบอกได้มั้ยครับ (ลองเดาในใจดู)

สำหรับคนที่เป็น นักศึกษาแพทย์หรือหมอ ผมคิดว่าคงเห็นสิ่งที่ผิดปกติแล้วนะครับจากรูปในกระทู้

แน่นอนคนทั่วไปก็จะงงว่า แล้วเราจะรู้ได้อย่างไรว่าอะไรปกติหรือผิดปกติ ดังนั้นผมจึงให้ดูรูปในความเห็นนี้ ซึ่งเป็นรูปเอกซเรย์ปอดที่ปกติ แล้วลองเปรียบเทียบกันดูครับ (แบบโฟโตฮันท์)

รูปในความเห็นนี้เป็นเฉลยนะครับ ลองกดดูเฉลยดูว่าถูกต้องมั้ย (สำหรับบุคลากรทางการแพทย์)

สำหรับบุคคลทั่วไปอาจจะต้องการคำอธิบายนี้ครับ

รูปภาพเอกซเรย์แรกนั้นมีความผิดปกติคือเงาของหัวใจทางขวามือของรูป (หัวใจอยู่ซ้ายแต่ฟิล์มจะกลับกันเพราะกำลังมองคนไข้ที่หันหน้าเข้าหาหมอ) เงาหัวใจนั้นปกติดีแต่เนื่องจากหัวใจอยู่ด้านหน้าเมื่อเทียบกับเส้นเลือดแดงใหญ่ที่วิ่งด้านหลัง (ลูกศรสีแดงทางซ้าย) ดังนั้นปรกติบริเวณนี้จะต้องเห็นขอบเขตของเส้นเลือดที่วิ่งลงมาชัดเจนเหมือนในรูปความเห็น 1 ที่บอกว่าปกติ ซึ่งเมื่อมาดูเฉลยในความเห็นนี้จะเห็นได้ว่ามีก้อนเนื้อขนาดเท่าลูกเทนนิสซ่อนอยู่หลังเงาของหัวใจ(เงาของเส้นเลือดหายไปในลูกศรสีแดงทางขวา)ทำให้แทบจะมองไม่เห็นความผิดปกติของเอกซเรย์ปอดธรรมดาเลย

ดูรูปเฉลยประกอบตรงนี้ครับ

นี่เป็นแค่ตัวอย่างหนึ่งเท่านั้นเอง แต่เจอบ่อยไม่ใช่น้อย เพราะลองคิดดูว่าหากก้อนที่อยู่หลังหัวใจนั้นใหญ่สักลูกมะนาวคงยากจะมองเห็น และแม้จะใหญ่ขนาดนี้หากต้องอ่านฟิล์มวันละเป็นสิบๆใบๆ ปีละเป็นร้อยๆใบๆ ก็จะมีโอกาสที่จะพลาดได้ไม่อยากนัก นอกจากนี้ลำพังแค่เอกซเรย์ปอดก็มีจุดอับอีกมากที่อาจจะพลาดไปได้

กลับมาที่หัวข้อของกระทู้ “ทำไมตรวจสุขภาพทุกปีถึงมาเจอมะเร็งในระยะสุดท้าย” ก็ลองมาทำความเข้าใจกันก่อนว่าเราตรวจอะไรในการตรวจสุขภาพทั่วไป (เอามาจาก รพ.ศิริราช)

1 ตรวจร่างกายโดยแพทย์

2 เอกซเรย์ปอด

3 ปัสสาวะ

4 ความสมบูรณ์เม็ดเลือด

5 คลื่นไฟฟ้าหัวใจ

6 การทำงานตับไต

7 ระดับน้ำตาลและไขมัน

ดังนั้นจะเห็นได้ว่าเป้าหมายการตรวจจะเป็นการตรวจทั่วไปๆ ไม่ได้มีการเน้นในโรคมะเร็งเลย แต่จะเน้นค้นหาโรคที่รักษาได้ดีเช่นเบาหวาน ความดัน ไขมัน ฯลฯ ซึ่งเจอบ่อยมากคุ้มค่าในการจะตรวจหา

ดังนั้นการตรวจสุขภาพจึงไม่ครอบคลุมโรคทุกโรค ในความเป็นจริงมันครอบคลุมน้อยมาก แต่สำคัญเพราะโรคที่ตรวจไปนั้นเหล่านั้นมันรักษาเพื่อป้องกันปัญหาต่างๆในอนาคตได้ และการตรวจต่างๆก็มีข้อจำกัดมากมายอย่างเช่นเอกซเรย์ปอดที่ยกตัวอย่างไปแล้ว

บางคนอาจจะกำลังมองมาที่การตรวจหาโรคมะเร็งด้วยการตรวจเลือดแบบที่รพ.เอกชนหลายแห่งเสนอ การจะตรวจตรงนี้ก็ควรจะทราบเช่นกันว่ามันตรวจอะไร เพื่ออะไร แปลผลอย่างไร ลองอ่านกระทู้นี้ดูว่ายังต้องการจะตรวจอยู่จริงหรือไม่ครับ

ประโยชน์ของการตรวจสุขภาพต่อโรคมะเร็ง

1 การซักประวัติและตรวจร่างกายโดยแพทย์

ข้อนี้สำคัญมาก เพราะบางครั้งคุณอาจมีอาการที่ผิดปกติแต่หวังว่าจะไปตรวจแลบเอกชนเพื่อหาให้เจอว่าผิดปกติอะไร แต่อย่างที่บอกครับว่าการตรวจแบบนั้นอาจไม่ได้ช่วยอะไร การเริ่มจากซักประวัติและตรวจร่างกายบางครั้งสามารถบอกโรคได้ถึง 70% และยังช่วยให้แพทย์แนะนำการตรวจที่เหมาะสมนอกเหนือการตรวจในการตรวจสุขภาพทั่วไป

2 เอกซเรย์ปอด

บ้านเรานั้นจริงๆที่อาจจะมีประโยชน์คือการดูวัณโรคปอดซึ่ง ประเทศไทยเป็นประเทศที่มีการระบาดชุกชุมพอควร มะเร็งปอดบางครั้งอาจตรวจพบได้จากการตรวจตรงนี้แต่อย่างที่ได้บอกไว้แล้วว่ามีจุดอ่อนมากมายเหลือเกิน มีหลายเคสทีเดียวทีเอกซเรย์ผิดปกติมา 2 ปีแล้วแต่ถูกอ่านผลว่าปกติ (ผมไม่ได้เก่งกว่า แต่ผมมองย้อนหลังจากการที่รู้ว่ามะเร็งอยู่ตรงไหน พอมองย้อนไปมนก็ง่าย แต่ถ้ามองในขณะนั้นมันก็พลาดได้เช่นกัน) ดังนั้นเมื่อบอกว่าปกติจึงไม่ได้หมายความว่าไม่มีอะไรผิดปกติเสมอไปแต่หมายความว่าไม่พบความผิดปกติในภาพเอกซเรย์นั้น หากมีอาการที่ผิดปกติก็อย่าวางใจควรกลับไปตรวจซ้ำอีกครั้ง

3 การทำงานตับไต ฯลฯ

ผลเลือดเหล่านี้ไม่มีความไวต่อกรณีมะเร็ง โดยมากมักจะพบความผิดปกติก็ต่อเมื่อมันผิดปกติมากๆแล้วเท่านั้น

โดยสรุป (สำหรับคนไม่ชอบอ่านยาว)

1 การตรวจสุขภาพประจำปีมีประโยชน์ เพราะช่วยให้พบความผิดปกติในโรคที่พบบ่อยและรักษาได้

2 แต่ การตรวจสุขภาพประจำปีไม่ได้ตรวจหาทุกโรค ดังนั้น

2.1 ไม่ได้รับประกันว่าจะไม่มีโรคอื่นใดอีก

2.2 ไม่สามารใช้แทนการตรวจกับแพทย์กรณีที่มีมีอาการผิดปกติได้

3 การตรวจหาโรคมะเร็งควรทำภายหลังได้รับคำแนะนำก่อนการตรวจถึงข้อดีข้อเสียแล้วเท่านั้น

อ่านจบแล้วหลายๆคน เริ่มหายสงสัยกันแล้วนะ ว่าทำไมไม่เจอกันตั้งแต่ระยะต้นๆ ที่จะสามารถทำการรักษาได้ทันท่วงที คำตอบง่ายๆ คือ การตรวจสุขภาพประจำปี นั้น ไม่ได้ตรวจหาทุกโรคนั้นเอง…

ขอบคุณภาพจาก : www.ruk-yim.com/9945

ขอขอบคุณข้อมูลจาก : www.ruk-yim.com/9945